• ARIZA BULMADA GÜVENLİK
• Gözlerinize güvenlik gözlüklerini takınız ve vücudunuzun diğer kısımlarını da uygun koruyucu elemanlar ile koruyunuz.
• Güvenlik kontrol elemanlarını asla kısa devre etmeyin.
• Soğutma sistemlerinde basınç testi için asla oksijen kullanmayın.
• Elektriksel sistemlerde çalışırken akımın kesik olması gerekir. Şayet akım verilerek arıza tanısı yapılacaksa en az iki kişi birlikte çalışmalıdır.
• Yanık kompresörlerden çıkan yağ ve çökeltiler asit ihtiva edebileceği için lastik eldiven kullanın.
• Şaluma tipi kaçak detektöründen çıkan dumanı veya florokarbon soğutucu buharı olan odada açık alev ile oluşan dumanı solumayın.
• ARIZA NEDENLERİ
1. İÇ FAKTÖRLER
• Eleman Arızaları
– kompresör
– kondenser
– genleşme valfi
– evaporatör
– boru ve aksesuarlar
• Elektriksel Arızalar
2. DIŞ FAKTÖRLER
• Dış Hava
• Su
• Enerji (elektrik)
• ARIZA BULMADA MANTIKSAL YAKLAŞIM
1. Problemin durumunu belirleme
2. Verileri toplama
3. Verileri analiz etme
4. Bir işlem üzerinde karar verme
5. Bu işlemi yapmak
6. Sonuçları kontrol etmek
• PROBLEMİN BELİRLENMESİ
• Soru cevap tekniği ile bilgi alma
• Cihazın bakım kartlarını inceleme
• Cihaz çalışma seslerini dinleme
• Çalıştırma prosedürlerini inceleme
• BİLGİ VE VERİLERİ TOPLAMA
• Sistemi kapsamlı şekilde denetleyin
• Operatörü dinleyin
• Çalışmayı gözleyin
• Arıza bulma diyagramı üzerinde işaretleyin(Şekil-1.3)
• Cihazın etiket bilgilerini kaydedin
– Model ve seri numarası
– Kompresör tipi
– Soğutucu tipi ve miktarı
– İmal yılı
– Soğutma kapasitesi
• ARIZA BİLGİ KAYNAKLARI
• Duyu organlarını iyi kullanın
– Anormal gürültüler
– Anormal titreşimler
– Karlanmalar
– Yağ köpüklenmesi
– Kompresör sıcaklığı
– Borulardaki sıcaklıklar
• Çalıştırma ve bakım talimatnamesi
• Patlak perspektifler ve parça listeleri
• Üretici bölge müdürlükleri
• Web siteleri
• Alet ve Cihazların Kullanımı
• 1. ŞARJ MANİFOLDLARI, İSTASYONLARI VE GERİ KAZANIM CİHAZLARI
• Şarj vakum manifoldu
• AMONYAK ŞARJ MANİFOLDU
• Şarj vakum cihazı
• Şarj vakum cihazı
• GERİ KAZANIM VE İYİLEŞTİRME CİHAZLARI
• 2. KAÇAK DEDEKTÖRLERİ
• Elektronik kaçak dedektörü
• Uv kaçak dedektörleri
• UV dedektörünün bir soğuk depoya yerleştirilmesi
• 3. TERMOMETRELER
• Dijital termometreler
• Kanal tipi termometre
• Kanal tipi dijital termometre
• 4. HİGROMETRELER
• 5. VAKUM POMPALARI
• 6. VAKUM GÖSTERGELERİ
• Elektronik Vakum Göstergesi
• 7. KILCAL BORU AÇICILAR
• 8. ŞARJ SİLİNDİRİ, ŞARJ CİHAZLARI
• 9. SERVİS VE BAĞLANTI VALFLERİ
• 10. KADRANLI TERAZİLER
• 11. FAN DÜZELTME TARAKLARI
• 12. YAĞ POMPASI
• 13. YAĞDA ASİT TEST SETİ
• 14. HAVA HIZI VE SES ÖLÇERLER
• 15. TEÇHİZAT ARABASI
• 16. KENET PENSESİ
• 17. PERÇİN MAKİNESİ
• 18. SERVİS ANAHTARI
• 19. BORU KESİCİLER
• 20. BORU BÜKME SETLERİ
• 21. HAVŞA TAKIMLARI
• 22. BOĞMA PENSELERİ
• 23. BORU RAYBALARI
• 24. MUF AÇMA ALETLERİ
• 25. T BAĞLANTI YAPMA ALETLERİ
• 26. GÜRÜLTÜ ÖLÇÜM ALETLERİ
• VERİLERİN ANALİZİ
• Belirtiler
• Belirtilere uygun arıza ihtimallerinin kontrolü
• Arızayı bulma
• Yapılacak işlemin seçilmesi
– Elemanın tamiri
– Elemanın değiştirilmesi
– Cihazın tamamen değiştirilmesi
• BİR İŞLEM ÜZERİNDE KARAR VERMEK
• Bütün faktörleri ve düşünülen alternatifleri dikkatlice analiz ettikten sonra sıra en iyi işlem için karar almaya gelir. Genellikle şu işlemlerden birine karar verilecektir:
• Ayarlama,
• Temizleme,
• Tamir,
• Arızalı elemanı değiştirme
• Sistemi tamamen yenileme,..vb.
• TAMİRLERİ YAPMAK
Esas tamiri yapmak, problemi bulmak kadar uzun zaman almaz. Ne yapılacağına karar verilir ve onu yapmak için gerekli hazırlıklar yapılır. Aldığınız gerekli parçaların, aletlerin ve talimatnamelerin tamir süresince korunması gerekir. Soğutma sistemi ile ilgili yapılması gereken işlemlerin iyi bilinmesi gerekir. Bu işlemler:
• Lehim ve kaynak
• Vakumlama ve nem alma
• Basınç testi
• Kaçak testi
• Sistemi şarj etme
• Geri kazanım ve iyileştirme
• SONUÇLARIN KONTROL EDİLMESİ
Son adım sonuçların kontrolüdür. Son kontroller arıza bulurken yapılan işlemlere benzerler. Sonra sistem çeşitli yüklerde çalıştırılıp tamir işleminin bazı yeni problemler getirmediğinden emin olunmalıdır.
Şayet sistem normal yükte çalışabiliyorsa sisteme bir ön çalıştırma kontrolü yaptırılabilir.
Tamamlama kontrolleri aşağıdaki işlemleri kapsamalıdır:
• Bütün sistemin kaçaklarını,
• Soğutucu gaz şarjını,
• Yağ seviyesini,
• Kompresör yüksüz kalkış sistemini,
• Sistem tam yükte iken çektiği akımı,
• Genleşme valfının kızgınlık ayarını,
• Kayış gerginliği veya kavrama düzeni.
• PROBLEM TEKRARININ ÖNLENMESİ
• Probleme sebep olan durumları tekrar gözden geçirilmeli ve tekrarlanmaması için önlem alınmalıdır. Bu durum bazen çalıştırma prosedürlerine uymamaktan kaynaklanabilir
• Eleman arızaları etkili olduğunda bunu önlemek amacıyla sisteme iç koruma eklemek zorunda kalınabilir. Bazı büyük tesislerde uyarı ışıkları ve alarm sinyalleri gibi güvenlik kontrolleri de eklenebilir.
• Bu tür uyarılar, büyük sorumluluk gerektiren ve tamiri pahalı olan su soğutma grupları gibi uygulamalarda bazen gereklidir.
• Bazen arızanın nedeni basit bir bakım hatası da olabilir. Bu durumda periydik bakım işlemlerinin daha sık uygulanması arıza tekrarını önleyebilir.
• ARIZA BULMA İŞLEMİNDE UYULMASI GEREKEN KURALLAR
Arıza tamir işini her tamamladığınızda, yapılan servis isimlerini kaydedin. Bu kayıt şu konuları kapsamalıdır:
• Ünitenin tarifi ve yeri
• Mevcut şikayet
• Problemin tanımlanması
• Düzeltme için ne yapıldığı
• Gözlediğiniz basınç, sıcaklık ve elektriksel veriler
• Sisteme yeni takılan elemanların seri numaraları ve adetleri
• MİKROİŞLEMCİLER VE ARIZA BULMA
Günümüzde çeşitli firmalar tarafından geliştirilen kompresör yönetim paketleri ve paket kontroller, özellikle birden fazla kompresörün birlikte görev yapmakta olduğu süper market soğutması, çoklu paket soğuk odalar gibi uygulama alanlarda oldukça kolaylıklar sağlamaktadır. Bu cihazlarla;
• Uzaktan kontrol ve izleme,
• Emme basıncına dayalı kompresör yönetimi, otomatik kademelendirme, kısa devre çalışmayı önleme ve kompresörlerin nöbetleşe çalıştırılması.
• Basınca dayalı kondenser fan yönetimi (iki konumlu veya hız modülasyonlu)
• Kompresörler için zamanlayıcı
• Programlanabilir zaman bölümleri
• Tam alarm yönetimi
• Belli sayıda kompresör ile kapasite kademelendirme
• Belli sayıda kondenser fan kontrolü
• Zeki arıza bulma işlevi gibi işlemler gerçekleştirilebilmektedir.
Gelecekte kullanılacak soğutma sistemleri arızalara karşı üç yönden daha avantajlı durumda olacaklardır:
• Kontrol ve izlemenin sağlıklı yapıldığı sistemlerde sürpriz arızalarla pek sık karşılaşılmayacaktır.
• Tam alarm yönetimi ve zeki arıza bulma işlevleri nedeniyle arızalara önceden müdahale şansı olacaktır.
• İklimlendirme ve soğutma alanında artan okullaşma nedeniyle gelecekte daha fazla kalifiye insan gücü istihdam edilecektir.
• UZMAN SİSTEMLER VE ARIZA BULMA
• Yapay zeka uygulamalarından olan uzman sistemlerle arıza analizleri yapılabilmektedir. Bir uzman sistem; sınırlı bir alan için uzman bilgisini depolayabilir, mantıksal sonuçları takip etmek suretiyle problemleri çözebilir. Uzman sistemler veri işlemden bilgi işleme bir geçiş olarak ifade edilebilir. Algoritmaların yerini sonuç çıkarma makineleri almıştır.
• Buradaki temel çalışma; daha önceden yapılmış gelişmeleri temsil etme, sembolik açıklama işlemlerini ve karmaşık bilgi yapılarını kolaylaştıran yazılımları geliştirmek olmuştur. Bu bilgi, bilgi tabanında saklanır ve problem çözme stratejileri, sonuç çıkarma mekanizmalarında belirlenen şekliyle işlenir.
• Bir arıza bulma sistemi, bir makine elemanındaki veya sistemindeki arızanın sebebini belirtilerden yola çıkarak bulabilen bir tanımlama veya karar verme aletidir. Belirtiler, beklenen (ideal) davranışlar ile gözlenen davranışlar arasındaki farklılıklardır. Arıza tanısı yapan uzman sistemler durum tanımlamasında anormallikleri ortaya çıkarmak için elemanın normal çalışma şartlarındaki performansını bilgi olarak kullanır.
• BAKIM YÖNTEMLERİ
• Plansız Bakım
• Planlı Bakım
• Koruyucu Bakım
Koruyucu bakım kavramı 1950’li yıllarda ortaya çıktı. Birçok işletmecinin anlayışına göre koruyucu bakım, tesiste meydana gelebilecek arızalara olay gerçekleşmeden önce engel olunması için uygulanan periyodik kontrollerdir. Bazıları, bu kontrollere yağlama, temizleme ve boyama gibi tekrarlanan bakım işlevlerini de eklerler. Ana tema; belirlenen periyotlar dahilinde bakım yapılması ve parçaların değiştirilmesidir. Bu sistemin bir işletmede kurulması minimum üç yıl sürmektedir. Buradaki handikap parçaların hizmet sürelerinin iyi hesaplanamaması sonucunda bazı sağlam parçaların da gereksiz yere değiştirilmesi ve buna rağmen bazı parçaların zamanından önce arıza yaparak sürprizlere açık olmasıdır.
• Kestirimci Bakım
• 1980’li yıllardan sonra gelişti.
• Kestirimci bakım günümüzde gelişmiş ülkelerin kullandığı yöntemdir.
• Ana tema makinelerden belirlenmiş ölçümler alarak onların sağlığının takip edilmesi ve gerektikçe bakım yapılmasıdır.
• Bugün ve geçmişte alınan ölçümleri bir bütün içinde eğilim çözümleme yöntemi (Trend Analizi) ile değerlendirerek gelecekte çıkacak olası arızayı belirler.
• Makinelerin çalışmalarını engellemeden takip ederek sağlıklarını yakından izleme olanağı verir.
• Gereksiz durdurmaları ortadan kaldıracağı gibi, gereksiz parça değiştirmelerini de önlemektedir.
Kestirimci bakım esas olarak titreşim ölçü/analiz yöntemini kullanmaktadır. İşletmenin ve operasyonun durumuna göre; yüzey sıcaklık ölçümü, ultrasonik kalınlık ölçümü, gürültü şiddeti ölçümü, faz/devir ölçümü tek başına veya alınan titreşim ölçümünü desteklemek amacıyla kullanılmaktadır. Titreşimi analiz ederek;
• Balans ayar bozukluğunu,
• Merkez kaçıklığını,
• Kaplin ayarsızlığını
• Eğri şaft problemini,
• Bozuk rulmanı,
• Kaymalı yataklarda yağ filmi yırtılmasını,
• Yataklarda radyal gezinmeleri,
• Elektrik motor arızalarını,
• Mekanik çözülmeyi,
• Kayış arızaları gibi problemleri arıza çıkmadan görebiliriz.
Kestirimci Bakım planlamasında üç basamak mevcuttur: Belirleme, analiz ve onarımdır.
• Toplam Verimli Bakım
Toplam Verimli Bakım (TVB), koruyucu bakımın bir ekip yerine tüm çalışanlara mâl edilmesidir. Bir diğer anlatımla bakım çalışmalarındaki kalite sistemlerine paralel bir anlayışın geliştirilmesidir. Dolayısıyla toplam kavramı şu alt konuları kapsamaktadır:
1. Toplam etkenlik, üretkenlik ve kârlılığın artırılması
2. TVB; bakım gereklerinin azaltılması, onarılabilirliğin ve koruyucu bakımın geliştirilmesi
3. Toplam katılım; kullanıcıların özerk bakımcılık yüklenmesi, her düzeyde ve bölümde küçük gruplar halinde etkinlikler
4. Üretkenliğin artırılması yalnızca üretimin artırılması demek değildir. Aşağıdaki konularında aynı düzlemde düşünülmesi gerekir:
• Daha üstün kalite düzeyi
• Daha düşük maliyet
• Süresinde teslim
• İş güvenliği ve işyeri sağlığı
• Daha yüksek moral daha iyi çalışma ortamı