Datacenter yani Verimerkezinin bir kaç farklı sözlük anlamı olsada dünyada 2 farklı alanda teknik sözlüğe girmiş durumdadır.
İlki gerçekanlamda verilerin bulunduğu bir alandır, bu alanlara kütüphane demek yanlış olmaz. Diğer anlamı ki bu yazımın asıl amacı olan anlamıdır bolca sunucu barındıran büyükçe bir sistem odası denebilir.
Büyükçe bir sistem odası nasıl olur? İçerisindeki yapılandırma nasıl olmalıdır? Bu konuda son 5 yılda 4 adet datacenter inşaatı ve planlamasında görev aldığım için deneyimlerimi paylaşacağım.
Sadecehosting Datacenter
Bir veri merkezi, Enerji(elektrik), Soğutma, Fiziksel Güvenlik, Yangın Söndürme bölümlerinden oluşan Fiziksel Katman, Network Katmanı ve Uygulama katmanı olarak 3 farklı katmandan oluşur. Bu katmanlar konusunda kısaca bilgi vermek istiyorum.
Datacenter Enerji Yapılandırması:
Enerji yönetimi ve güvenliği geçmiş yıllarda sadece elektriğin kesintisiz olarak sağlanmasını amaçlamış olsada artık tüm dünyada Green IT kavramını iyice benimsemiş ve enerjiyi hem kesintisiz hemde kayıpsız olarak sağlamak üzerine gelişmiştir. Peki elektriği kayıpsız kullanmak ne demektir? Bu konu aktif bilgisayar ve network cihazları ile ortamdaki ups-jeneratör-klima sistemleri ve elektrik taşıma ekipmanları tarafından harcanan enerjinin oranı ile hesaplan ayrı bir alan olup bu alanda Avrupa Birliğinde yasal zorunluluklar bulunmaktadır.
Örnek olarak 1000 sunucu barındıran bir datacenter içerisinde sunucuların enerji kullanımı 600 KVA civarında olacaktır. Bu 1000 sunucunun çalışması için geleneksel metodda 600 KVA civarında bir enerji kullanımı bulunur. Bu durumda gerçek elektrik maliyeti sunucular için harcanan maliyetin 2 katına eşitlenir. Oysa Green IT konsepti içerisinde bu değerlerin %30′u geçmemesi gerekir. Bunuda daha az elektrik kullanarak değil daha doğru enerji ekipmanları kullanarak sağlarsınız. Örnek olarak piyasadaki pek çok UPS sistemi %85-90 verim oranına sahiptir. Yani kullanılan elektriğin %10 kadar kısmını kendisi tüketmektedir. İlk an itibari ile bu tarz bir UPS cihazını çöpe atıp %98 verimli yeni bir UPS satın almanızı öneririm. Yaklaşık 30 ay içerisinde aradaki elektrik ücreti farkı ile yeni UPS’in parasını ödemiş olacaksınız.
Enerji yapılandırmasında kurgu kısaca şu şekildedir.
Datacenter Enerji
Enerji yönetimi adımlarında Trafodan gelen standart akım 1. sıradadır. Trafo sonrasında enerji panosuna giren elektrik 2. adımda Dizel Jeneratör sistemine gider. Dizel Jeneratörden tekrar enerji panosuna gelen elektrik Buradan 3. adım olarak UPS sistemine gider. 4. Adımda enerji panosuna tekrar dönen aktarım şemasında artık sunucu kabinlerindeki sigortalara dağıtıma hazırdır.
Bu anlattığım yapılandırma dünya standartlarında Tier 1 olarak geçer ve tüm yapı olarak hataya açıktır. UPS/Jeneratör arızası durumunda servis kesilecektir.
Dünya standartlarında Yapılandırmanın en yüksek noktası 2 Trafodan gelen elektrik 2 Dizel jeneratöre, buradan 2 UPS’e ve bu yapının tamamı her bilgisayara 2 farklı enerji hattı ile ulaşacak şekilde düzenlenmiştir. Bu standartlarda toplam yük 1000 ise sizin 250 kapasiteli ekipmanlardan N+N+1 adet uygulamanız gerekir. Yani 4 adet sistemden oluşan ana ihtiyaç grubu düşünürsek sizin toplamda 9 adet sistem almanız gerekiyor.
Enerji planlanmasında %100 planın tamamını en başta uygulamak ve tüm yatırımı ve kapasite yönetimini bu şekilde yapmak gerekiyor. Aksi halde datacenter’ın %25 doluluk oranında donanım upgrade’i yapabilmek için tüm sistemi kapatmanız ve en az 24 saatlik bir çalışma yapmanız gerekir ki bu 7/24 çalışmak zorunda olan bir datacenter için imkansız bir durumdur.
Datacenter Soğutma Yapılandırması:
Verimerkezlerindeki fiziksel katmanın en önemli 2. noktası soğutmadır. Soğutma enerjiden sonra gelir ve elektrik gibi bu sisteminde stabil olarak 7/24 çalışması gerekir. Bir sunucunun verimli çalışabilmesi için 22-24 derecelik bir hava akımını içine alabilmesi gerekmektedir. Bu yüzden kullanılan klimalar soğuturken verimerkezindeki hava akımınında sunuculara uygun bir şekilde girebilmesini düşünmek gerekir.
Soğutma teknolojisinden önce datacenter sunucu yapılandırmasını planlamak gerekir. Planlamada sıcak ve soğuk havanın tam olarak ayrılması sıcak ve soğuk havalar için yapılacak çalışmanın verimini arttırır.
Klima sistemleri bir kaç farklı soğutma üretim teknolojine sahiptir. Bir kısım sistem soğutmayı su kullanarak üretir, su kullanımı ciddi bir su soğutma sistemi yapılandırması gerekirken enerji kullanımı daha uygun şartlara mal olacaktır. Bir kısım sistem su ile alakasız olarak gaz ile soğutmayı kullanır. Bu soğutma daha az yatırım gerektirirken aylık maliyetleri daha yüksek kalmaktadır. Son dönemlerde hem elektrik hemde su kullana hibrit sistemler sektörde kullanılmaya başlanmıştır. Fakat özellikle İstanbul ve güneyinde kalan şehirlerimizin hiç birinde dış ortam sıcaklığı su ile soğutmadan doğacak bir maddi kazanıma elverecek özelliklerde olmadığından bu konuda pek ürün ve çözüm bulunmamaktadır.
Su ile soğutma işleminde özellikl kuzey ülkeleri ciddi derecede öncüdür ve bu doğal desteği çok iyi kullanmaktadırlar.
Klima sistemleri iç hava akımında yapılar ister döşeme altından isterseniz sıcak-soğuk koridor ortamlarına aktarılarak plana göre uygulanmaktadır.