Klimalarda Koruyucu Bakım 01

  1. SOĞUTMA VE İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİNDEBAKIM-ARIZA BULMA VE SERVİS İŞLEMLERİ
  2. KONULAR
    BÖLÜM-1 BAKIM VE ARIZA GİDERME YÖNTEMLERİ
    BÖLÜM-2 KOMPRESÖRLERDE ARIZA BULMA
    BÖLÜM-3 EVAPORATÖR VE KONDENSERLERDE ARIZA BULMA
    BÖLÜM-4 GENLEŞME CİHAZLARI VE BORULARDA ARIZA BULMA
    BÖLÜM-5 SOĞUTMA KONTROL DEVRELERİNDE ARIZA BULMA
    BÖLÜM-6 EV TİPİ VE TİCARİ TİP SOĞUTUCULARDA ARIZA BULMA
    BÖLÜM-7 BİREYSEL İKLİMLENDİRME CİHAZLARINDA ARIZA BULMA
    BÖLÜM-8 DEĞİŞKEN SOĞUTUCU AKIŞKAN DEBİLİ (VRV) İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİNDE ARIZA BULMA
    BÖLÜM-9 MERKEZİ İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİNDE ARIZA BULMA
    BÖLÜM-10 İKLİMLENDİRME KONTROL DEVRELERİNDE ARIZA BULMA
    BÖLÜM-11 TAŞIT İKLİMLENDİRME VE SOĞUTMA SİSTEMLERİNDE ARIZA BULMA
    BÖLÜM-12 SOĞUTMA SERVİS İŞLEMLERİ
  3. BÖLÜM-1
    BAKIM VE ARIZA GİDERME YÖNTEMLERİ
  4. ARIZA BULMADA GÜVENLİK
    Gözlerinize güvenlik gözlüklerini takınız ve vücudunuzun diğer kısımlarını da uygun koruyucu elemanlar ile koruyunuz.
    Güvenlik kontrol elemanlarını asla kısa devre etmeyin.
    Soğutma sistemlerinde basınç testi için asla oksijen kullanmayın.
    Elektriksel sistemlerde çalışırken akımın kesik olması gerekir. Şayet akım verilerek arıza tanısı yapılacaksa en az iki kişi birlikte çalışmalıdır.
    Yanık kompresörlerden çıkan yağ ve çökeltiler asit ihtiva edebileceği için lastik eldiven kullanın.
    Şaluma tipi kaçak detektöründen çıkan dumanı veya florokarbon soğutucu buharı olan odada açık alev ile oluşan dumanı solumayın.
  5. ARIZA NEDENLERİ
    1. İÇ FAKTÖRLER
    Eleman Arızaları
    kompresör
    kondenser
    genleşme valfi
    evaporatör
    boru ve aksesuarlar
    Elektriksel Arızalar
    2. DIŞ FAKTÖRLER
    Dış Hava
    Su
    Enerji (elektrik)
  6. 6
    ARIZA BULMADA MANTIKSAL YAKLAŞIM
    1. Problemin durumunu belirleme
    2. Verileri toplama
    3. Verileri analiz etme
    4. Bir işlem üzerinde karar verme
    5. Bu işlemi yapmak
    6. Sonuçları kontrol etmek

  7. PROBLEMİN BELİRLENMESİ
    Soru cevap tekniği ile bilgi alma
    Cihazın bakım kartlarını inceleme
    Cihaz çalışma seslerini dinleme
    Çalıştırma prosedürlerini inceleme
  8. BİLGİ VE VERİLERİ TOPLAMA
    Sistemi kapsamlı şekilde denetleyin
    Operatörü dinleyin
    Çalışmayı gözleyin
    Arıza bulma diyagramı üzerinde işaretleyin(Şekil-1.3)
    Cihazın etiket bilgilerini kaydedin
    Model ve seri numarası
    Kompresör tipi
    Soğutucu tipi ve miktarı
    İmal yılı
    Soğutma kapasitesi
  9. 10
  10. 11
  11. 12
    ARIZA BİLGİ KAYNAKLARI
    Duyu organlarını iyi kullanın
    Anormal gürültüler
    Anormal titreşimler
    Karlanmalar
    Yağ köpüklenmesi
    Kompresör sıcaklığı
    Borulardaki sıcaklıklar
    Çalıştırma ve bakım talimatnamesi
    Patlak perspektifler ve parça listeleri
    Üretici bölge müdürlükleri
    Web siteleri
  12. 13
    CİHAZ ÇALIŞMIYOR
    (Fakat kontaktöre enerji geliyor)
    KONTAKTÖR ÇEKMİYOR
    KONTAKTÖR ÇEKİYOR
    Sargıda enerji yok
    Sargıda enerji var
    Motor kalkarken
    zorlanmıyor
    Motor kalkarken
    zorlanıyor
    Kontroller:
    • Alçak basınç anahtarı
    • Yüksek basınç anahtarı
    • Motor termiği
    • Termostat
    • Transformatör
    • Kablo kopukluğu
    • Kısa devre
    Kontroller:
    • Sargı yanması
    • Kablo yanması
    • Kaynamış kontaklar
    Kontroller:
    • Sargı kopukluğu
    • Kontakların yanması
    Üç faz
    Tek faz
    Kontroller:
    • Sargı kopukluğu
    • Kalkış rölesi
    • Kalkış kapasitörü
    • Kablo kopması
    • Kompresör yatak
    sarması
    Kontroller:
    • Sargı kopukluğu
    • Tek faz kalması
    • Motor topraklaması
    • Kompresör yatak
    sarması
  13. CİHAZ ÇALIŞIYOR
    FAKAT SOĞUTMUYOR
    EMME BASINCI YÜKSEK
    EMME BASINCI DÜŞÜK
    Hava soğutmalı
    kondenser
    Su soğutmalı
    kondenser
    Evaporatif
    kondenser
    Kontroller:
    • Hava dolaşımı
    • Sıcak hava
    • Aşırı soğutucu gaz
    • Yoğunlaşmayan
    gazlar
    • Kirli kondenser
    • Fan arızası
    • Aşırı yükleme
    Kontroller:
    • Çökelti kontrolü
    • Su yetersizliği
    • Aşırı soğutucu gaz
    • Yoğunlaşmayan
    gazlar (hava, azot)
    • Aşırı yükleme
    Kontroller:
    • Çökeltili borular
    • Su yetersizliği
    • Hava yetersizliği
    • Yoğunlaşmayan gazlar
    • Fan arızası
    • Aşırı yükleme
    Kontroller:
    • Eksik soğutucu gaz
    • Evaporatör hava
    yetersizliği
    • Sıvı hattı tıkanması
    • Kirli filtre
    • Ayarsız genleşme valfı
    • Karlanmış evaporatör
  14. 15
    CİHAZ KISA ARALIKLARLA
    ÇALIŞIYOR VE DURUYOR
    Motor Termiği
    Termostat
    Yüksek Basınç Anahtarı
    Alçak Basınç Anahtarı
    Yüksek Emme Basıncı
    Düşük Emme Basıncı
    Kontroller:
    • Evaporatör hava
    yetersizliği
    • Eksik soğutucu gaz
    • Sıvı hattı tıkanması
    • Kirli filtre
    • Sistemde nem var
    Kontroller:
    • Gevşek bağlantı
    • Titreşim
    • Çevre sıcaklığı
    • Küçük diferansiyel
    Kontroller:
    • Yüksek basma basıncı
    • Yanlış soğutucu
    • Aşırı evaporatör havası
    • Aşırı yükleme
    Kontroller:
    • Düşük voltaj
    • Dengesiz fazlar
    • Aşırı yağ şarjı
    • Kompresöre sıvı
    yürümesi
    Hava Soğutmalı Kon.
    Su soğutmalı Kon.
    Evaporatif Kondenser
    Kontroller:
    • Çökeltili borular
    • Aşırı soğutucu akışkan
    • Su yetersizliği
    • Yoğunlaşmayan gazlar
    Kontroller:
    • Yetersiz kondenser havası
    • Havanın tekrar dolaşımı
    • Yoğunlaşmayan gazlar
    • Serpantinin kirlenmesi
    Kontroller:
    • Çökeltili borular
    • Yetersiz hava dolaşımı
    • Serpantin kirlenmesi
    • Su yetersizliği
  15. 16
    Alet ve Cihazların Kullanımı
  16. 17
    1. ŞARJ MANİFOLDLARI, İSTASYONLARI VE GERİ KAZANIM CİHAZLARI
  17. 18
    Şarj vakum manifoldu
  18. 19
    AMONYAK ŞARJ MANİFOLDU
  19. 20
    Şarj vakum cihazı
  20. 21
    Şarj vakum cihazı
  21. 22
    GERİ KAZANIM VE İYİLEŞTİRME CİHAZLARI
  22. 23
    2. KAÇAK DEDEKTÖRLERİ
  23. 24
    Elektronik kaçak dedektörü
  24. 25
    Uv kaçak dedektörleri
  25. 26
    UV dedektörünün bir soğuk depoya yerleştirilmesi
  26. 27
    Şaluma tipi (propan) kaçak dedektörü
  27. 28
    3. TERMOMETRELER
    1.Cep tipi 2.Uzun kuyruklu tip 3.Kanal ve baca tipi 4.Termistör tipi
    5.Kaydedici tip
  28. 29
    Dijital termometreler
  29. 30
    Kanal tipi termometre
  30. 31
    Kanal tipi dijital termometre
  31. 32
    4. HİGROMETRELER
    Savurmalı tip
    Kadranlı tip
    Nem kaydedici
  32. 33
    5. VAKUM POMPALARI
    Alçak vakum tipi
    Yüksek (derin) vakum tipi
  33. 34
    6. VAKUM GÖSTERGELERİ
    Bileşik gösterge
    Cıvalı U manometresi
    Termokupl mikron göstergesi
    Elektronik gösterge
  34. 35
    Bileşik Gösterge
    Mikron Göstergesi
    U manometre
  35. 36
    Elektronik Vakum Göstergesi
  36. 37
    7. KILCAL BORU AÇICILAR
    El tipi
    Hidrolik tip
  37. 38
    8. ŞARJ SİLİNDİRİ, ŞARJ CİHAZLARI
  38. 39
    Şarj ve geri toplama cihazı
    Şarj cihazı
  39. 40
    9. SERVİS VE BAĞLANTI VALFLERİ
    Hermetik servis valfi seti
    İğneli tip valf (iğneli ünyon)
    Boru bağlantı adaptörü
    Hat delme valfi
    Çabuk bağlantı valfi
  40. 41
    Hermetik valf bağlantı seti
    İğneli ünyon
    Boru bağlantı adaptörü
  41. 42
    Hat delme valfi
    Çabuk bağlantı valfi
  42. 43
    10. KADRANLI TERAZİLER
  43. 44
    11. FAN DÜZELTME TARAKLARI
  44. 45
  45. 46
  46. 47
    12. YAĞ POMPASI
  47. 48
    13. YAĞDA ASİT TEST SETİ
  48. 49
    14. HAVA HIZI VE SES ÖLÇERLER
    Anemometre (pervaneli, sıcak telli)
    Pitot tüpü
    Eğik manometre
    Desibelmetre
  49. 50
    15. TEÇHİZAT ARABASI
  50. 51
    16. KENET PENSESİ
  51. 52
    17. PERÇİN MAKİNESİ
  52. 53
    18. SERVİS ANAHTARI
  53. 54
  54. 55
    19. BORU KESİCİLER
  55. 56
    20. BORU BÜKME SETLERİ
  56. 57
  57. 58
    21. HAVŞA TAKIMLARI
  58. 59
  59. 60
  60. 61
  61. 62
  62. 63
  63. 64
  64. 65
  65. 66
  66. 67
    Genişletme zımbaları
  67. 68
    22. BOĞMA PENSELERİ
  68. 69
  69. 70
    23. BORU RAYBALARI
  70. 71
    24. MUF AÇMA ALETLERİ
  71. 72
    25. T BAĞLANTI YAPMA ALETLERİ
  72. 73
    26. GÜRÜLTÜ ÖLÇÜM ALETLERİ
    Desibelmetre
  73. 74
    VERİLERİN ANALİZİ
    Belirtiler
    Belirtilere uygun arıza ihtimallerinin kontrolü
    Arızayı bulma
    Yapılacak işlemin seçilmesi
    Elemanın tamiri
    Elemanın değiştirilmesi
    Cihazın tamamen değiştirilmesi
  74. 75
    BİR İŞLEM ÜZERİNDE KARAR VERMEK
    Bütün faktörleri ve düşünülen alternatifleri dikkatlice analiz ettikten sonra sıra en iyi işlem için karar almaya gelir. Genellikle şu işlemlerden birine karar verilecektir:
    Ayarlama,
    Temizleme,
    Tamir,
    Arızalı elemanı değiştirme
    Sistemi tamamen yenileme,..vb.
  75. TAMİRLERİ YAPMAK
    Esas tamiri yapmak, problemi bulmak kadar uzun zaman almaz. Ne yapılacağına karar verilir ve onu yapmak için gerekli hazırlıklar yapılır. Aldığınız gerekli parçaların, aletlerin ve talimatnamelerin tamir süresince korunması gerekir. Soğutma sistemi ile ilgili yapılması gereken işlemlerin iyi bilinmesi gerekir. Bu işlemler:
    Lehim ve kaynak
    Vakumlama ve nem alma
    Basınç testi
    Kaçak testi
    Sistemi şarj etme
    Geri kazanım ve iyileştirme
  76. DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
    • Parçaları sökerken işaretleme veya etiketleme
    • Kabloları sökerken etiketleme
    • Elemanlara zarar vermeden uygun aletlerle sökme
    • Montaj esnasında cıvataları dengeli sıkma
  77. SONUÇLARIN KONTROL EDİLMESİ
    Son adım sonuçların kontrolüdür. Son kontroller arıza bulurken yapılan işlemlere benzerler. Sonra sistem çeşitli yüklerde çalıştırılıp tamir işleminin bazı yeni problemler getirmediğinden emin olunmalıdır.
    Şayet sistem normal yükte çalışabiliyorsa sisteme bir ön çalıştırma kontrolü yaptırılabilir.
    Tamamlama kontrolleri aşağıdaki işlemleri kapsamalıdır:
    Bütün sistemin kaçaklarını,
    Soğutucu gaz şarjını,
    Yağ seviyesini,
    Kompresör yüksüz kalkış sistemini,
    Sistem tam yükte iken çektiği akımı,
    Genleşme valfının kızgınlık ayarını,
    Kayış gerginliği veya kavrama düzeni.
  78. PROBLEM TEKRARININ ÖNLENMESİ
    Probleme sebep olan durumları tekrar gözden geçirilmeli ve tekrarlanmaması için önlem alınmalıdır. Bu durum bazen çalıştırma prosedürlerine uymamaktan kaynaklanabilir
    Eleman arızaları etkili olduğunda bunu önlemek amacıyla sisteme iç koruma eklemek zorunda kalınabilir. Bazı büyük tesislerde uyarı ışıkları ve alarm sinyalleri gibi güvenlik kontrolleri de eklenebilir.
    Bu tür uyarılar, büyük sorumluluk gerektiren ve tamiri pahalı olan su soğutma grupları gibi uygulamalarda bazen gereklidir.
    Bazen arızanın nedeni basit bir bakım hatası da olabilir. Bu durumda periydik bakım işlemlerinin daha sık uygulanması arıza tekrarını önleyebilir.
  79. ARIZA BULMA İŞLEMİNDE UYULMASI GEREKEN KURALLAR
    Arıza tamir işini her tamamladığınızda, yapılan servis isimlerini kaydedin. Bu kayıt şu konuları kapsamalıdır:
    Ünitenin tarifi ve yeri
    Mevcut şikayet
    Problemin tanımlanması
    Düzeltme için ne yapıldığı
    Gözlediğiniz basınç, sıcaklık ve elektriksel veriler
    Sisteme yeni takılan elemanların seri numaraları ve adetleri
  80. MİKROİŞLEMCİLER VE ARIZA BULMA
    Günümüzde çeşitli firmalar tarafından geliştirilen kompresör yönetim paketleri ve paket kontroller, özellikle birden fazla kompresörün birlikte görev yapmakta olduğu süper market soğutması, çoklu paket soğuk odalar gibi uygulama alanlarda oldukça kolaylıklar sağlamaktadır. Bu cihazlarla;
    Uzaktan kontrol ve izleme,
    Emme basıncına dayalı kompresör yönetimi, otomatik kademelendirme, kısa devre çalışmayı önleme ve kompresörlerin nöbetleşe çalıştırılması.
    Basınca dayalı kondenser fan yönetimi (iki konumlu veya hız modülasyonlu)
    Kompresörler için zamanlayıcı
    Programlanabilir zaman bölümleri
    Tam alarm yönetimi
    Belli sayıda kompresör ile kapasite kademelendirme
    Belli sayıda kondenser fan kontrolü
    Zeki arıza bulma işlevi gibi işlemler gerçekleştirilebilmektedir.
  81. Gelecekte kullanılacak soğutma sistemleri arızalara karşı üç yönden daha avantajlı durumda olacaklardır:
    Kontrol ve izlemenin sağlıklı yapıldığı sistemlerde sürpriz arızalarla pek sık karşılaşılmayacaktır.
    Tam alarm yönetimi ve zeki arıza bulma işlevleri nedeniyle arızalara önceden müdahale şansı olacaktır.
    İklimlendirme ve soğutma alanında artan okullaşma nedeniyle gelecekte daha fazla kalifiye insan gücü istihdam edilecektir.
  82. UZMAN SİSTEMLER VE ARIZA BULMA
    Yapay zeka uygulamalarından olan uzman sistemlerle arıza analizleri yapılabilmektedir. Bir uzman sistem; sınırlı bir alan için uzman bilgisini depolayabilir, mantıksal sonuçları takip etmek suretiyle problemleri çözebilir. Uzman sistemler veri işlemden bilgi işleme bir geçiş olarak ifade edilebilir. Algoritmaların yerini sonuç çıkarma makineleri almıştır.
    Buradaki temel çalışma; daha önceden yapılmış gelişmeleri temsil etme, sembolik açıklama işlemlerini ve karmaşık bilgi yapılarını kolaylaştıran yazılımları geliştirmek olmuştur. Bu bilgi, bilgi tabanında saklanır ve problem çözme stratejileri, sonuç çıkarma mekanizmalarında belirlenen şekliyle işlenir.
    Bir arıza bulma sistemi, bir makine elemanındaki veya sistemindeki arızanın sebebini belirtilerden yola çıkarak bulabilen bir tanımlama veya karar verme aletidir. Belirtiler, beklenen (ideal) davranışlar ile gözlenen davranışlar arasındaki farklılıklardır. Arıza tanısı yapan uzman sistemler durum tanımlamasında anormallikleri ortaya çıkarmak için elemanın normal çalışma şartlarındaki performansını bilgi olarak kullanır.
  83. BAKIM YÖNTEMLERİ
    Plansız Bakım
    Planlı Bakım
  84. Koruyucu Bakım
    Koruyucu bakım kavramı 1950’li yıllarda ortaya çıktı. Birçok işletmecinin anlayışına göre koruyucu bakım, tesiste meydana gelebilecek arızalara olay gerçekleşmeden önce engel olunması için uygulanan periyodik kontrollerdir. Bazıları, bu kontrollere yağlama, temizleme ve boyama gibi tekrarlanan bakım işlevlerini de eklerler. Ana tema; belirlenen periyotlar dahilinde bakım yapılması ve parçaların değiştirilmesidir. Bu sistemin bir işletmede kurulması minimum üç yıl sürmektedir. Buradaki handikap parçaların hizmet sürelerinin iyi hesaplanamaması sonucunda bazı sağlam parçaların da gereksiz yere değiştirilmesi ve buna rağmen bazı parçaların zamanından önce arıza yaparak sürprizlere açık olmasıdır.
  85. Kestirimci Bakım
    1980’li yıllardan sonra gelişti.
    Kestirimci bakım günümüzde gelişmiş ülkelerin kullandığı yöntemdir.
    Ana tema makinelerden belirlenmiş ölçümler alarak onların sağlığının takip edilmesi ve gerektikçe bakım yapılmasıdır.
    Bugün ve geçmişte alınan ölçümleri bir bütün içinde eğilim çözümleme yöntemi (Trend Analizi) ile değerlendirerek gelecekte çıkacak olası arızayı belirler.
    Makinelerin çalışmalarını engellemeden takip ederek sağlıklarını yakından izleme olanağı verir.
    Gereksiz durdurmaları ortadan kaldıracağı gibi, gereksiz parça değiştirmelerini de önlemektedir.
  86. Kestirimci bakım esas olarak titreşim ölçü/analiz yöntemini kullanmaktadır. İşletmenin ve operasyonun durumuna göre; yüzey sıcaklık ölçümü, ultrasonik kalınlık ölçümü, gürültü şiddeti ölçümü, faz/devir ölçümü tek başına veya alınan titreşim ölçümünü desteklemek amacıyla kullanılmaktadır. Titreşimi analiz ederek;
    Balans ayar bozukluğunu,
    Merkez kaçıklığını,
    Kaplin ayarsızlığını
    Eğri şaft problemini,
    Bozuk rulmanı,
    Kaymalı yataklarda yağ filmi yırtılmasını,
    Yataklarda radyal gezinmeleri,
    Elektrik motor arızalarını,
    Mekanik çözülmeyi,
    Kayış arızaları gibi problemleri arıza çıkmadan görebiliriz.
    Kestirimci Bakım planlamasında üç basamak mevcuttur: Belirleme, analiz ve onarımdır.
  87. Toplam Verimli Bakım
    Toplam Verimli Bakım (TVB), koruyucu bakımın bir ekip yerine tüm çalışanlara mâl edilmesidir. Bir diğer anlatımla bakım çalışmalarındaki kalite sistemlerine paralel bir anlayışın geliştirilmesidir. Dolayısıyla toplam kavramı şu alt konuları kapsamaktadır:
    1. Toplam etkenlik, üretkenlik ve kârlılığın artırılması
    2. TVB; bakım gereklerinin azaltılması, onarılabilirliğin ve koruyucu bakımın geliştirilmesi
    3. Toplam katılım; kullanıcıların özerk bakımcılık yüklenmesi, her düzeyde ve bölümde küçük gruplar halinde etkinlikler
    4. Üretkenliğin artırılması yalnızca üretimin artırılması demek değildir. Aşağıdaki konularında aynı düzlemde düşünülmesi gerekir:
    Daha üstün kalite düzeyi
    Daha düşük maliyet
    Süresinde teslim
    İş güvenliği ve işyeri sağlığı
    Daha yüksek moral daha iyi çalışma ortamı